یادی از شهیدان خراسانی حج خونین ۱۳۶۶

هما سعادتمند | شهرآرانیوز؛ انگار درست گفته اند که «نماز عشق را دو رکعت است که وضوی آن راست نیاید الا به خون.» تصویر این شیوه دلدادگی را می‌توان در کربلا‌های بی شمار تاریخ، بسیار دید. از نینوای سال ۶۱ هجری قمری بگیرید تا واقعه «منا» در سال ۱۳۹۴ خورشیدی. حج سال ۱۳۶۶ خورشیدی را هم که تاریخ تقویمی آن را برای ۱۱ مرداد نوشته اند، باید در فهرست این رویداد‌ها جای داد؛ حجی که در تاریخ، «حج خونین مکه» لقب گرفته است.

آغاز یک خون ناتمام

مرداد سال ۱۳۶۶، کوچه‌های مشهد: بوی اسپند در بعضی محله‌ها پیچیده است. آن‌ها که جلو اسمشان برای حج واجب علامت خورده است، از شادی سر از پا نمی‌شناسند. بعضی‌ها برای خداحافظی به دیدار اقوام می‌روند، عده‌ای دنبال عکس شهیدی برای تبرک حجله شان می‌گردند و تعدادی لباس احرامشان را با وسواس میان بقچه گلاب خورده می‌بندند، اما همه شان هربار که هواپیمایی از آسمان مشهد می‌گذرد، سر بالا می‌برند و با حسرت لحظه سفرشان را ثانیه شماری می‌کنند تا انتظار کی به سرآید و وصال دوست موافق افتد.

در مسلخ عاشقی میان خون غلتیدند

مرداد سال ۱۳۶۶، مکه: گرچه تیغ آفتاب این سرزمین تیز است، زیارت خانه خدا، آتش انتظار و بی قراری را در دل حجاج سرد کرده است و آنان را با دیدار محبوب، دلگرم؛ این یعنی قرار نیست چیزی میان عاشق و معشوق حائل شود، آن چنان که آه از نهاد برآورد و داغ بر دل بنشاند. حجاج به رسم هرساله می‌روند تا در تظاهراتی آرام با شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» از مشرکان و ظالمانِ جهان اعلام برائت جویند و بگویند که در دادخواهی از مظلومان، ثابت قدم ایستاده اند، اما دشنه و دشنام ناروایان، قامتشان را خم می‌کند تا مثل دسته گلی پرپرشده بر خاک تف خورده مکه بیفتند و زیر پوتین‌های ناجوانمردان لگد شوند.

به روایت تاریخ

وقتی مکه به دست مسلمانان فتح شد، مشرکان پیمان عدم تعرض به حریم مسلمانان را که پیش‌تر با رسول خدا بسته بودند، شکستند. پس از این واقعه بود که سوره برائت نازل شد و حضرت علی (ع) به دستور پیامبر (ص) این آیات را در مراسم حج سال نهم هجری برای جمعیت حاضر قرائت کرد. اعلام برائت از مشرکان بعد از این، با شدت و ضعف‌هایی ادامه دار شد، آن چنان که به شکل یک سنت درآمد. هدف از این حرکت هم درواقع آگاهی مسلمانان از وقایع و مشکلات رخ داده در جهان اسلام و هم فکری برای رفع آن‌ها بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) به استناد این سیره، طی پیامی اعلام می‌کند که جهان اسلام در موقعیت حساس و خطرناکی قرار گرفته است و از حجاج بیت ا...  الحرام می‌خواهد که در مراسم برائت از مشرکان، شرکت و مسائل و مشکلات جهان اسلام را بازگو کنند. این درخواست امام سبب احیای دوباره این سنت می‌شود و مسلمانان از آن پس، این مهم را با شکوه هرچه تمام‌تر برگزار‌ می‌کنند.

مراسم تا سال ۱۳۶۶ بدون هیچ گونه درگیری یا زدوخوردی در آرامش تمام می‌شود وپس از سردادن شعار‌هایی علیه آمریکا و اسرائیل و قرائت بیانیه پایان می‌گرفت، اما در این سال، همه چیز بوی خون به خود می‌گیرد. درواقع قدرت گرفتن جمهوری اسلامی در منطقه و به ثمر رسیدن صدای حق خواهی آن، لرزه در ارکان پادشاهی سعودی‌ها انداخته و آنان را از آینده بیمناک کرده بود؛ به همین دلیل در برنامه‌ای ازپیش تعیین شده، دست به کشتار حجاج ایرانی زدند تا مگر از قِبل این صحنه سازی، ایرانیان را اخلالگر و آشوب طلب معرفی کنند و دست هم پیمانان ظالم خود را محکم‌تر بفشارند.

به شهادت شاهدان عینی

برنامه راهپیمایی ساعت ۱۶:۳۰ شروع می‌شود. زائران ایرانی و خارجی با پلاکارد‌هایی که شعار‌های ضدآمریکایی و ضداسرائیلی داشته است، به سمت محل معین حرکت می‌کنند. بعد از رسیدن راهپیمایان به محل مدنظر، ابتدا پیام امام خمینی (ره) به کنگره حج خوانده شده، سپس سخنرانی نماینده ایشان آغاز می‌شود. کمتر از دو ساعت بعد با پایان سخنرانی، زائران به آرامی به سوی سه راهی شعب ابوطالب حرکت می‌کنند، اما پلیس عربستان بی مقدمه به سوی حجاج حمله می‌کند و درگیری به این صورت در ساعت ۱۸:۴۰ عصر آغاز می‌شود و بعد از آن هم از ساعت ۲۱ تا ۲۳ شب حجاج در محاصره به سر می‌برند. باتوم، سنگ، چوب و گلوله، تنها بخشی از سلاح‌هایی است که پلیس عربستان در این عملیات برای حمله به زائران بی گناه به کار می‌برد.

گرچه بعد‌ها ادعا می‌کند که تنها با آب جوش و چوب سعی کرده است حجاج را متفرق کند، این ادعا پس از انتشار عکس‌ها و فیلم‌های حادثه، بی اعتبار می‌شود. روز بعد، تعداد شهدای ایرانی در بیانیه رسمی وزارت کشور عربستان ۲۷۵ شهید و ۶۴۹ زخمی و تعداد شهدای ایرانی طبق اعلام رسمی ایران ۳۲۵ نفر شامل ۲۰۳ شهید زن و ۱۲۲ شهید مرد اعلام می‌شود.

خراسانی‌های شهیدشده در کشتار حج ۶۶

نرجس آهن چیان، صادق ابراهیم زاده، صاحب جان احمدنژاد، محمد اصغری، معصومه اعظم زاده، پری اقبالی فخرآبادی، ربابه اکبرزاده رضایی، سکینه امامی میبدی، زهرا بسکابادی، محمد بهنامی فر، صدیقه قصابی خلیل آباد، شهربانو قویدل، برات علی کاخکی طرقی، رقیه کاظم زاده دربان، زهرا کته، فاطمه کفاشی فارمد، برات علی کلالی، محمدمهدی متدین طوسی، محمد محمدباغبان، خدیجه محمدنیا، علی اکبر معافیان طرقدری، محمدعلی مهدوی پاک، عصمت حسینی، هاجر حائری عراقی، زهرا حسینی، سیدحسین حسینی جهانگیر، ربابه دهقان نیری، ابوالقاسم راستگو، عشرت رحیمیان، رضا رضادوست، محمدصادق رفیعی خیرآباد، کنیز زنگوئی، نصرت ژیانی زرگرانی، فاطمه سلمانی طوسی، حافظه سلیمان شاهی، صاحب جان شاملی طرقی، سرور شجاعی بوری آبادی، فیض ا... شیخی، کنیزرضا صفدرنیا، ابوالقاسم عباس زاده صنوبری و خاتون عبیری.